XXII DNI ARABSKIE (2025)

KONFERENCJA „XXII DNI ARABSKIE. JEDNOSTKA – SPOŁECZEŃSTWO – NARÓD”, 15-16 MAJA 2025, WSMIP UŁ

Coroczna, multidyscyplinarna konferencja organizowana już po raz 22. na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych UŁ stanowi okazję do dyskusji nad zjawiskami i tendencjami obecnymi w regionie Bliskiego Wschodu oraz w innych częściach świata islamu.

Przykładowymi obszarami refleksji podejmowanej w ramach wystąpień mogą być między innymi:

Procesy polityczne i gospodarcze w regionie, a także ich szersze konsekwencje międzynarodowe. W jakim stopniu skomplikowana sytuacja geopolityczna na Bliskim Wschodzie wpływa na ogólnoświatowy ład? Jakie czynniki decydują o podejściu władz poszczególnych państw regionu do kształtowania polityki międzynarodowej? Jaka jest ich pozycja i rola do odegrania w stosunkach z globalnymi mocarstwami, a także z NATO czy Unią Europejską? Jakie globalne i lokalne reperkusje niesie ze sobą eskalacja działań militarnych w regionie? Dokąd prowadzi rywalizacja polityczna wewnątrz świata arabskiego? Czy pokój na Bliskim Wschodzie jest możliwy i jaką cenę trzeba za niego zapłacić?

Zjawiska społeczne takie jak kryzysy humanitarne, ruchy obywatelskie czy kontrkulturowe, kwestie zarówno rozumienia, jak i ochrony praw człowieka, praw kobiet czy mniejszości. Jak wygląda rzeczywista sytuacja mieszkańców państw obszaru MENA na tle – z jednej strony – oficjalnie głoszonych reform i polityki ukierunkowanej na modernizację, z drugiej – autorytarnych rządów represjonujących obywateli?

Kultura, sztuka i media. W tym obszarze mieści się zarówno refleksja nad działalnością bliskowschodnich artystów i treścią ich dzieł (literackich, performatywnych, audiowizualnych czy muzycznych), ich postawą wobec zjawisk społecznych czy politycznych, ale także nad warunkami, w jakich tworzą, stosunkiem władz do ich pracy, stopniem wolności artystycznej czy wpływem działalności artystycznej na rozmaite procesy zachodzące w otoczeniu twórców. Jak na Bliskim Wschodzie funkcjonują mass media, do kogo należą, jaki wpływ mają na procesy społeczne?

Zachęcamy wszystkich, którzy podejmują naukową refleksję nad światem arabsko-muzułmańskim – politologów, historyków, socjologów, kulturoznawców, medioznawców czy badaczy religii, a także studentów i doktorantów – do przedstawiania swoich bieżących badań podczas XXII Dni Arabskich.

Przewidziany poczęstunek w czasie przerw kawowych oraz publikacja pokonferencyjna

(recenzowany ebook wydany afiliowany przy UŁ).

Zgłoszenia przyjmujemy do 15 marca 2025 za pośrednictwem formularza online:

Opłata konferencyjna w wysokości 200 zł do 31 marca 2025 po zaakceptowaniu referatu na rachunek:

84 1240 3028 1111 0011 4844 8073

(w opisie prosimy podać imię i nazwisko prelegenta oraz cel: KF 25 XXII Dni Arabskie. Jednostka–społeczeństwo–naród)

Komitet organizacyjny:

Dr hab. Marta Woźniak-Bobińska, prof. UŁ – kierownik konferencji

Prof. zw. dr hab. Marek M. Dziekan

Dr hab. Izabela Kończak, prof. UŁ

Dr Ewa Linek

Mgr Bartosz Kurowski – I sekretarz konferencji

Mgr Jacek Małecki – II sekretarz konferencji

W razie pytań prosimy o kontakt z sekretarzem konferencji: bartosz.kurowski@edu.uni.lodz.pl

Dzień pierwszy, czwartek 15 maja 2025

10.00–10.15 Otwarcie konferencji

10.15–11.15 Wykład inaugurujący Proces odbudowy Syrii po upadku rządów Baszszara al-Asada. Wyzwania i perspektywy wygłosi dr hab. Fuad Jomma, prof. US

11.15–11.30 Przerwa kawowa

11.30–13.15 Panel I Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie, moderatorka: dr hab. Marta Woźniak-Bobińska, prof. UŁ

Mgr Aleksandra Ryś (UJ) Dyplomacja lotnicza jako narzędzie polityki zagranicznej Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Arabii Saudyjskiej

Mgr Bartosz Kurowski (UŁ) Wyzwania oraz cele Strategii Efektywności Energetycznej i Odnawialnych Źródeł Energii Ras al-Chajma 2040 w kontekście lokalnego rozwoju Zjednoczonych Emiratów Arabskich

Lic. Karol Steczkowski (UŁ) Analiza porównawcza strategii Zjednoczonych Emiratów Arabskich – „Vision 2021”, „We the UAE 2031” oraz „Principles of the 50”

Hubert Hepner (Kolegium MISH UW) Bezpośrednie odniesienia do islamu w saudyjskim prawie konstytucyjnym. Wybrane zagadnienia

13.15–14.15 Przerwa obiadowa

14.15–15.30 Panel II Syria i Jemen, moderator: dr Andrzej Stopczyński

Mgr Jacek Małecki (UŁ) Kształtowanie polityki zagranicznej postasadowskiej Syrii

Lic. Paweł Najgebauer (UŁ) ISIS i Baszszar al-Asad – dynamika wzajemnych relacji i naruszenia praw człowieka

Lic. Paweł Marcin Jurkowski (UJ) Znaczenie Hadramutu w jemeńskim procesie politycznym

15.30–15.45 Przerwa kawowa

15.45–17.00 Panel III Irak, moderator: mgr Jacek Małecki

Lic. Jeremi Chelis (UW) Analiza propagandowego wymiaru filmu Al Qadisiyya w świetle retoryki prowadzonej przez rząd Saddama Husajna podczas wojny iracko-irańskiej

Józef Napierała (UJ) Struktura religijno-etniczna Iraku jako czynnik kształtowania instytucji po 2003 roku

Lic. Mateusz Kubasiewicz (UJ) Irak 2024–2025 – w stronę państwa wyznaniowego?

17.00–18.00 Spotkanie autorskie

Prof. zw. dr hab. Marek M. Dziekan, UŁ, Raj i piekło w islamie: „Posłanie o przebaczeniu”                           Al-Ma’arriego, PIW, Warszawa 2025, prowadzenie prof. zw. dr hab. Katarzyna Pachniak, UW

Dzień drugi, piątek 16 maja 2025

9.30–10.45 Panel IV Turcja i Kurdowie, moderatorka: dr hab. Marta Woźniak-Bobińska, prof. UŁ

Dr Adrianna Czarnecka Państwa arabskie wobec kurdyjskich dążeń niepodległościowych

Mgr Krystian Maras (UŁ) Proces nowego „kurdyjskiego otwarcia” w Turcji i jego międzynarodowe implikacje

Maciej Kolasa (UŁ) W cieniu porozumień z Rijadu – tureckie wsparcie dla Ukrainy

10.45–11.00 Przerwa kawowa

11.00–12.15 Panel V Maroko i Egipt, moderatorka: dr Ewa Linek

Mgr Kamil Kozak (UJ) Pomiędzy tożsamościami: Arabowie i Berberzy w Maroku

Dr Aleksandra Rabczun (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu) Rolnictwo marokańskie i rozwój obszarów wiejskich na przykładzie Al-Kary

Mgr Monika Tetela-Stankowska Neofaraonizm we współczesnej polityce egipskiej

12.15–12.30 Przerwa kawowa

12.30–13.45 Panel VI Izrael i Palestyna, moderatorka: dr Agata Dąbrowska

Mgr Mariam Menawi (Bursa Uludağ University, Turcja) The Impact of the War on Gaza (2023–2025) on Global Student Movement: The Turkish Universities’ Movement as a Model

Lic. Wiktor Belkhayat (UW) Interesy państwowe a idea solidarności arabskiej w kontekście konfliktu palestyńskiego

Dr Natalia Zajączkowska (UW) Izrael i Palestyna w narracjach hindutwy: Analiza dyskursu medialno-społecznego w latach 2024–2025 w Indiach

13.45–14.45 Obiad

14.45–16.30 Panel VII Literatura i religia, moderatorka: dr Ewa Linek

Dr Maciej Czyż (UWr) Przesłanie „Drogowskazów” Sajjida Kutba

Dr Adrianna Maśko (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Ikoniczne obrazy protestów październikowych w Bagdadzie w 2019 roku w wybranych irackich utworach prozatorskich

Mgr Apolonia Ambroziak (Szkoła Doktorska Anthropos Instytutów Polskiej Akademii Nauk) Jedność, pokój, literatura: Wartości bahaizmu w twórczości Ar-Rabita al-Qalamijja

Franciszek Kuziemski Pomiędzy liminalnością a polifonią. Bohater-narrator w dyptyku Tahara Ben Jellouna „Dziecko piasku” i „Święta noc”

16.30–16.45 Przerwa kawowa

16.45–18.00 Panel VIII Kobiety w państwach arabskich, moderatorka: mgr Justyna Gumulak

Dr Marzena Mruk (UŁ) Służba wojskowa kobiet w państwach arabskich Bliskiego Wschodu

Dr Anna Bober-Kotarbińska (Uniwersytet WSB Merito w Gdańsku) Czy to jeszcze jest „raks szarqi”? Zjawisko zawłaszczenia kulturowego w kontekście tańca orientalnego

Lic. Natalia Dzida (UŁ) Macierzyństwo zastępcze w Zjednoczonych Emiratach Arabskich – aspekty religijne, uwarunkowania kulturowe i regulacje prawne

18.00 Zakończenie konferencji

XXII DNI ARABSKIE – KSIĘGA ABSTRAKTÓW

Mgr Apolonia Ambroziak (Szkoła Doktorska Anthropos Instytutów Polskiej Akademii Nauk)

Jedność, pokój, literatura: Wartości bahaizmu w twórczości Ar-Rabita al-Qalamijja

Ar-Rābiṭa al-Qalamiyya (1920–1932) była literackim stowarzyszeniem syryjsko-libańskich pisarzy emigracyjnych działających w Stanach Zjednoczonych (šuʿarāʾ al-mahǧar aš-šamālī). Odegrała istotną rolę w kształtowaniu nowoczesnej literatury arabskiej na przełomie XIX i XX wieku. Członkowie grupy, tacy jak Ǧubrān H̱alīl Ǧubrān, Mīẖāʿīl Nuʿayma i Amīn ar-Rayḥānī, czerpali inspirację z różnorodnych nurtów filozoficznych i duchowych, w tym w sposób pośredni z bahaizmu – religii promującej jedność ludzkości, równość, wolność jednostki oraz dialog międzykulturowy.

Referat skupi się na analizie wpływu bahaizmu na idee wyrażone w twórczości trzech wymienionych pisarzy, ze szczególnym uwzględnieniem motywów swobody religijnej, pokoju oraz harmonii społecznej. Omówione zostaną filozoficzno-etyczne paralele między bahaizmem a literackim przesłaniem Libańczyków, a także ich rola w upowszechnianiu postępowych koncepcji w świecie arabskim, jak i wśród artystycznych środowisk Ameryki. W celu lepszego zrozumienia formy i sposobu przekazywania wspomnianych wartości w literaturze twórców mahǧaru, przeprowadzona zostanie również analiza stylistyczno-językowa wybranych tekstów. W szerszym kontekście refleksje wokół proponowanej problematyki wpisują się w dyskusję o wzajemnych relacjach między duchowością a literaturą jako narzędziem zmiany społecznej, zwłaszcza w odniesieniu do Bliskiego Wschodu i jego dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości polityczno-społecznej.

Lic. Wiktor Belkhayat (Uniwersytet Warszawski)

Interesy państwowe a idea solidarności arabskiej w kontekście konfliktu palestyńskiego

Referat podejmuje zagadnienie relacji między interesami państwowymi a ideą solidarności arabskiej w kontekście konfliktu palestyńskiego. Konflikt ten, trwający od połowy XX wieku, stanowi centralny punkt polityki Bliskiego Wschodu, wywołując liczne napięcia zarówno w regionie, jak i na arenie międzynarodowej. Państwa arabskie, zjednoczone poczuciem wspólnej tożsamości i solidarności z Palestyńczykami, wielokrotnie deklarowały wsparcie dla ich sprawy. Jednak w rzeczywistości polityka tych państw często jest determinowana przez ich własne interesy strategiczne, ekonomiczne oraz polityczne. W referacie omówione zostaną główne czynniki wpływające na te napięcia, takie jak zmieniające się sojusze, różnice w podejściu do rozwiązywania konfliktu palestyńskiego oraz wpływ zewnętrznych aktorów międzynarodowych. Analiza odniesie się również do roli organizacji regionalnych, takich jak Liga Państw Arabskich, oraz do ich skuteczności w realizacji idei solidarności arabskiej w kontekście współczesnych wyzwań politycznych. Celem referatu jest ukazanie, jak interesy państwowe często ograniczają autentyczną solidarność między krajami arabskimi, wpływając na postawy wobec Palestyny i jej prawa do niepodległości.

Dr Anna Bober-Kotarbińska (Uniwersytet WSB Merito w Gdańsku)

Czy to jeszcze jest raks szarqi? Zjawisko zawłaszczenia kulturowego w kontekście tańca orientalnego

Dzięki poszerzeniu dostępu do informacji każdy człowiek może nie tylko zapoznać się z przykładami kultury obcej, ale też aktywnie w niej uczestniczyć. Do sfery tej należy również udział w życiu kulturalnym tych grup, których twórczość – jeszcze do niedawna – pozostawała niedostępna. Jednym z takich obszarów jest dostęp do raks sharqi, znanego szerzej w kulturze zachodniej jako „taniec brzucha”, „taniec arabski”, bądź „taniec orientalny”. Choć nie budzi wątpliwości, że taneczna twórczość artystyczna od zawsze dokonuje zapożyczeń z innych kultur, to względem zachodniej praktyki tańca orientalnego kierowane są zarzuty zawłaszczenia kulturowego oraz niewłaściwych modyfikacji. W ślad za tym pojawiają się kolejne pytania. Przede wszystkim: gdzie przebiega granica między zawłaszczeniem kulturowym a zapożyczeniem? I czy – a jeśli tak, to w jaki sposób – możliwe jest jednoczesne chronienie tradycji oraz poszanowanie prawa do innowacji i twórczej improwizacji?

W referacie przedstawione zostaną zagadnienia wprowadzające do zrozumienia zjawiska zawłaszczenia kulturowego w kontekście praw kulturalnych oraz prawa autorskiego. Następnie  przybliżona zostanie historia tańca orientalnego, a także ukazany wpływ kultury zachodniej na jego współczesny wyraz. W podsumowaniu wystąpienia audytorium zostanie zaproszone do dyskusji nad wnioskami prezentacji.

Lic. Jeremi Chelis (Uniwersytet Warszawski)

Analiza propagandowego wymiaru filmu Al Qadisiyya w świetle retoryki prowadzonej przez rząd Saddama Husajna podczas wojny iracko-irańskiej

W 1981 roku na ekrany irackich kin wszedł film Al Qadisiyya. Przedstawia on bitwę, która rozegrała się ponad trzynaście wieków wcześniej między wojskami muzułmańskiego kalifatu prowadzącymi podbój Persji a oddziałami Imperium Sasanidzkiego, kontrolującymi wówczas Mezopotamię. Stoczona nieopodal miejscowości Al-Qādisiyya batalia zakończyła się zwycięstwem Arabów, co umożliwiło im kontynuowanie podboju Międzyrzecza i ostatecznie uczynienie z ziem perskich dominium islamu. Moment premiery opowiadającego o starciu obrazu bynajmniej nie był przypadkowy, Irak pod rządami Ṣaddāma Ḥusajna prowadził bowiem od 1979 roku wojnę przeciwko Islamskiej Republice Iranu. W tych realiach twórcy filmu starali się za pośrednictwem Al Qadisiyyi nakreślić paralele między dawnym triumfem muzułmanów nad zoroastryjskimi Persami a bojem prowadzonym przez Irakijczyków przeciwko Irańczykom w latach 80. XX wieku.

Niniejszy referat stanowi próbę analizy zastosowanych w filmie Al Qadisiyya środków stylistycznych mających na celu ukazanie Arabów jako obrońców islamu, a Persów jako niewierną nację próbującą islam zniszczyć. Wystąpienie obejmie szczegółowe omówienie sposobu przedstawienia muzułmanów i Sasanidów, ich wyznań, zachowania na polu bitwy oraz poza nim, a także sylwetek ich dowódców i władców. Za tło analizy posłuży objaśnienie ówczesnej retoryki rządu partii Baʻṯh metodologicznie podparte definicjami propagandy i jej narzędzi wyłożonymi przez Edwarda L. Bernaysa w pracy zatytułowanej Propaganda.

Dr Adrianna Czarnecka

Państwa arabskie wobec kurdyjskich dążeń niepodległościowych

Kwestia kurdyjskich dążeń autonomicznych od lat stanowi istotny element uwarunkowań politycznych w regionie Bliskiego Wschodu, budząc różnorodne reakcje ze strony państw arabskich. Celem referatu jest analiza postaw i działań wybranych aktorów świata arabskiego wobec aspiracji Kurdów do autonomii, a w niektórych przypadkach – niepodległości. Omówione zostaną historyczne i współczesne uwarunkowania tych relacji, ze szczególnym uwzględnieniem polityki Iraku oraz Syrii. Przedstawione zostaną kluczowe momenty, m.in. powstanie Kurdyjskiego Regionu Autonomicznego w Iraku, udział Kurdów w syryjskiej wojnie domowej oraz ich relacje z arabskimi ugrupowaniami politycznymi i wojskowymi. Analiza obejmie również geopolityczne kalkulacje państw arabskich – obawy związane z separatyzmem, możliwość wykorzystania Kurdów jako sojuszników w regionalnych konfliktach oraz wpływ Turcji, Iranu i mocarstw zachodnich.

Dr Maciej Czyż (Uniwersytet Wrocławski)

Przesłanie Drogowskazów Sajjida Kutba

Referat stanowi wielowątkową i drobiazgową analizę przesłania Drogowskazów, głównego dzieła fundamentalistycznego muzułmańskiego myśliciela z Egiptu, Sajjida Kutba. Omówiony zostanie cel napisania tego dzieła, koncepcja powrotu do czystego islamu z czasów Proroka i jego Towarzyszy, wzmianki o dżihadzie, wykorzystanie historii w dziele i to, jak autor tłumaczy rzekome odejście ludzi od islamu.

Lic. Natalia Dzida (Uniwersytet Łódzki)

Macierzyństwo zastępcze w Zjednoczonych Emiratach Arabskich – aspekty religijne, uwarunkowania kulturowe i regulacje prawne

Wystąpienie dotyczyć będzie aspektów religijnych, kulturowych, a także prawnych związanych z praktyką macierzyństwa zastępczego w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Pierwsza część wystąpienia koncentruje się na podkreśleniu warunkowanej kulturowo w krajach muzułmańskich konieczności posiadania dziecka, która w obliczu światowego trendu rosnących problemów z niepłodnością wskazuje na zwiększające się zapotrzebowanie na usługi surogatek. Następnie przedstawione zostaną przyczyny przyjmowania pozytywnych lub negatywnych postaw wybranych państw bliskowschodnich względem surogacji ze szczególnym uwzględnieniem praw koranicznych. W obszarze tym islam stanowi bowiem niezwykle istotny czynnik funkcjonowania państwa i niejednokrotnie stanowi główny determinant kierunku obieranego podczas wdrażania legislacji. W głównej części wystąpienia uwaga zostanie przeniesiona na najnowsze zmiany w prawodawstwie Zjednoczonych Emiratów Arabskich otwierające możliwości dotyczące praktyki macierzyństwa zastępczego, jak również przedstawione zostaną możliwe przyczyny tych działań. Ponadto  opisany zostanie przebieg procesu surogacji oraz jego koszty.

Prof. zw. dr hab. Marek Dziekan (Uniwersytet Łódzki)

Raj i piekło w islamie: Posłanie o przebaczeniu Al-Ma’arriego

Abu al-Ala al-Ma’arri (zm. 1057) to jeden z najwybitniejszych średniowiecznych pisarzy i myślicieli arabskich. Jego twórczość obejmuje teksty poetyckie, teologiczne i filozoficzne. Niewidomy od wczesnego dzieciństwa, całe życie spędził na syryjskiej prowincji, na krótko tylko wyjeżdżając do Bagdadu. Al-Ma’arri był poetą, prozaikiem i filozofem, jednakże nie reprezentował żadnej z filozoficznych szkół ówczesnego kalifatu. Elementy filozoficzne zawarte są głównie w jego poezji, przepełnionej pesymizmem i zwątpieniem w człowieka. W rozważaniach Al-Ma’arriego wielu badaczy dopatruje się wpływów buddyjskich – z filozofią Indii mógł Al-Ma’arri zapoznać się podczas pobytu w stolicy kalifatu. Postać poety uzupełniają takie jego cechy, jak wegetarianizm (być może nawet weganizm), asceza i antynatalizm.

Al-Ma’arri jest także autorem kilku pisanych prozą traktatów, z których najsłynniejszym jest Risalat al-ghufran, „Posłanie o przebaczeniu”, opowiadający o podróży do nieba i piekła, gdzie bohater spotyka się z wieloma ważnymi przedstawicielami arabskiej kultury i literatury minionych wieków, a rozmowy z nimi są okazją do wyrażenia rozmaitych idei literackich, religijnych i filozoficznych. Według licznych badaczy dzieło to było pierwowzorem Boskiej komedii Dantego, choć sprawa jest do tej pory dyskutowana i raczej wątpliwa, a podobieństwa mają źródła prawdopodobnie we wcześniejszych dziełach, z którymi obaj twórcy mogli się zapoznać. Dzieło było do tej pory tłumaczone na angielski, niemiecki, francuski, rosyjski i serbski.

Hubert Hepner (Kolegium MISH UW)

Bezpośrednie odniesienia do islamu w saudyjskim prawie konstytucyjnym. Wybrane zagadnienia

Współcześnie obowiązujące prawo Królestwa Arabii Saudyjskiej zrodziło się pod historycznym wpływem szariatu i pozostaje z nim związane do dziś. Jednak postępująca modernizacja państwa wymusiła prawne zmiany części regulacji publicznych. Szczególnym znakiem modernizacji było nadanie przez króla Fahda Ibn Abd Al-Aziza As-Sauda czterech aktów konstytucyjnych w latach 1992-1993. Wykazują one wyraźną ciągłość z arabską tradycją prawną, a jednocześnie są wyrazem woli prawnego unowocześnienia porządku publicznego. Niniejszy referat skupi się na przedstawieniu bezpośrednich odwołań do Koranu i hadisów, będących źródłami prawa powszechnie obowiązującego w Arabii Saudyjskiej, wymienionym we współczesnym saudyjskim prawodawstwie konstytucyjnym. Celem referatu jest szczególnie przedstawienie rangi Koranu i hadisów w hierarchii źródeł prawa Królestwa Arabii Saudyjskiej i ratio legis stojącego za instytucją Rady Konsultacyjnej (Mağlis Aš-Šūrā) jako dwóch najwyraźniejszych bezpośrednich odwołań do islamu w konstytucjonalizmie saudyjskim. Przedmiotem referatu jest dogmatyka relewantnych instytucji prawa publicznego, ich historia w zakresie historii współczesnej i analiza wspomnianych odwołań, w kontekście teologii muzułmańskiej. Referat porusza tematykę fundamentalną dla zagadnienia wartości stojących u podstaw saudyjskiej państwowości oraz związków między islamem a saudyjskim prawem stanowionym.

Dr hab. Fuad Jomma, prof. US (Uniwersytet Szczeciński)

Proces odbudowy Syrii po upadku rządów Baszszara al-Asada. Wyzwania i perspektywy

Proces odbudowy Syrii będzie trudny i mozolny. Zależał będzie nie tylko od czynników politycznych, społecznych i ekonomicznych, ale przede wszystkim od konstelacji międzynarodowej. Syria jest bowiem państwem upadłym, której przyszłość leżeć będzie w rękach obywateli, emigrantów i przedstawicieli organizacji pomocowych. Jednak by Syria mogłaby się rozwijać i patrzeć optymistycznie w przyszłość, musi uporać się z przeszłością i rozliczyć winnych obecnej sytuacji. Musi postarać się pogodzić sprzeczne interesy sił rządzących z opozycyjnymi.

W Syrii potrzebny jest zatem rząd jedności narodowej i prezydent wybrany w demokratycznych wyborach. Niezbędna jest także poprawa sytuacji humanitarnej i ustanowienie dialogu narodowego przez samych Syryjczyków. Kluczowym aspektem jest ponadto odbudowa państwa oparta na inkluzywnej transformacji politycznej, zaangażowaniu wszystkich grup etnicznych, religijnych oraz społeczności międzynarodowej.

Przyszłość Syrii jest krucha, gdyż nie ma ona solidnych fundamentów, a poza tym zależy od zbyt wielu czynników. Wizje optymistyczne są bardzo umiarkowane. Patrząc na doświadczenia Iraku czy Afganistanu po tzw. arabskiej wiośnie, łatwo dojść do konkluzji, iż demokracja w tej części świata jest mrzonką. Zatem w pełni demokratyczna Syria jest nierealna. Trudny do zaakceptowania będzie także podział Syrii na sfederowane części. Realna może okazać się religijna dyktatura, która uaktywni wojnę domową.

Lic. Paweł Marcin Jurkowski (Uniwersytet Jagielloński)

Znaczenie Hadramutu w jemeńskim procesie politycznym

Położony we wschodniej części Jemenu Hadramut jest istotnym regionem dla krajowej polityki ze względu na lokalne złoża ropy i położenie geograficzne. Kraina ta cechuje się odrębnością kulturową od reszty kraju. Sama jednak dzieli się na obszar nadbrzeżny (Sahil) i wewnętrzny (Wadi). Wydarzenia dziejące się w Hadramucie stanowią również dobry przykład, jak skomplikowanym konfliktem jest wojna domowa w Jemenie, gdzie wielość narracji i interesów wewnątrz sił koalicji stanowi istotną przeszkodę w wypracowaniu wspólnej wizji przyszłości kraju.

Celem wystąpienia jest przedstawienie znaczenia Hadramutu w jemeńskiej wojnie domowej. Prezentacja została podzielona na dwie części. W pierwszej części zostanie przybliżona ogólna sylwetka regionu – jego znaczenie w państwie, odrębność kulturowa i nowoczesna historia. W drugiej, najważniejszej części przedstawione zostaną narracje dotyczące tego, jak powinna wyglądać przyszłość Hadramutu. Czy region powinien stać się elementem składowym federacji zgodnie z postanowieniami sprzed wojny, czy stać się częścią Jemenu Południowego. W tej sekcji zostaną przedstawione również główne organizacje kształtujące sytuację polityczną w tym regionie kraju.

Głównym narzędziem wykorzystanym w przygotowaniu wystąpienia jest analiza dyskursu kreowanego przez uczestników politycznej walki o Hadramut, m.in. Południową Radę Tymczasową, Hadramucką Radę Narodową, Sojusz Plemion Hadramutu oraz Elitarne Siły Hadramutu.

Maciej Kolasa (Uniwersytet Łódzki)

W cieniu porozumień z Rijadu – tureckie wsparcie dla Ukrainy

W obliczu trwającej wojny w Ukrainie, wsparcie międzynarodowe odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu geopolityki regionu. Biorąc pod uwagę dziejące się obecnie zawirowania na arenie międzynarodowej, jednym z istotnych graczy pozostaje Turcja, która mimo swojej specyficznej polityki balansowania między Wschodem a Zachodem, konsekwentnie wspiera suwerenność i integralność terytorialną Ukrainy. Ostatnie spotkanie prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim, które odbyło się 18 lutego 2025 roku w Ankarze, rzuca nowe światło na relacje turecko-ukraińskie oraz ich znaczenie w kontekście globalnym.

Prezydent Erdogan jednoznacznie podkreślił, że suwerenność Ukrainy jest dla Turcji kwestią „bezdyskusyjną”. Oświadczenie to nabiera szczególnego znaczenia w obliczu negocjacji pokojowych odbywających się w Arabii Saudyjskiej, które miały miejsce pomiędzy Rosją a Stanami Zjednoczonymi bez udziału Ukrainy. Zełenski, wyrażając niezadowolenie z wykluczenia swojego kraju z tych rozmów, zdecydował się odwołać swoją planowaną wizytę w Rijadzie, co wywołało liczne reakcje międzynarodowe.

Podczas spotkania w Ankarze obie strony omówiły kluczowe kwestie dotyczące bezpieczeństwa i współpracy gospodarczej. Istotnym tematem rozmów była sytuacja na Morzu Czarnym oraz przyszłość korytarza zbożowego, który odgrywa kluczową rolę w globalnym łańcuchu dostaw żywności. Turcja, jako kraj mający strategiczne położenie między Europą a Azją, ponownie zaoferowała swoje wsparcie jako mediator w potencjalnych negocjacjach pokojowych między Ukrainą a Rosją.

Turcja od początku konfliktu angażuje się w pomoc humanitarną i wojskową dla Ukrainy. Drony Bayraktar TB2 stały się jednym z symboli ukraińskiej obrony, a współpraca w zakresie przemysłu obronnego między oboma krajami stale się rozwija. Ostatnie spotkanie prezydentów potwierdziło, że Turcja nie zamierza rezygnować z aktywnego wsparcia dla Ukrainy, co wzmacnia jej pozycję jako jednego z kluczowych partnerów Kijowa w regionie.

Spotkanie Erdogana i Zełenskiego pokazuje, że Turcja nie tylko podtrzymuje relacje z Ukrainą, ale również dąży do umocnienia swojej roli jako pośrednika w rozmowach pokojowych. W kontekście pominięcia Ukrainy w rozmowach w Rijadzie, Ankara pozostaje dla Kijowa istotnym sojusznikiem, zarówno pod względem politycznym, jak i gospodarczym. W obliczu dynamicznych zmian na arenie międzynarodowej, rola Turcji w konflikcie ukraińsko-rosyjskim pozostaje kluczowa i wymaga dalszej analizy. Należy jednak wziąć pod uwagę, że obecna postawa proukraińska Turcji może ulegać zmianom w czasie, biorąc pod uwagę kierowanie się w decyzjach własnymi interesami gospodarczymi oraz w segmencie bezpieczeństwa.

Mgr Kamil Kozak (Uniwersytet Jagielloński)

Pomiędzy tożsamościami: Arabowie i Berberzy w Maroku

Celem niniejszego referatu jest przedstawienie skomplikowanej marokańskiej tożsamości, na którą składają się między innymi czynniki arabski oraz berberyjski. Pytania badawcze, na które zostanie udzielona odpowiedź to: Które elementy tożsamości dominują w Maroku: arabskie czy berberyjskie? Dlaczego w historii niepodległego Maroka dochodziło do animozji na tle etniczno-językowym? Czy Maroko, odchodząc od zachodniej systematyki, można nazwać krajem arabskim? Kto i dlaczego odwołuje się w Maroku do kwestii etniczności? Na potrzeby niniejszego referatu wykorzystano następujące metody badawcze: analiza tekstów źródłowych i opracowań, analiza historyczna, obserwacja nieuczestnicząca.

Lic. Mateusz Kubasiewicz (Uniwersytet Jagielloński)

Irak 2024–2025 – w stronę państwa wyznaniowego?

Celem wystąpienia jest opis zmian, jakie zaszły w polityce i prawie Iraku w 2024 i 2025 roku. Wystąpienie będzie oparte na artykułach pochodzących z mediów bliskowschodnich (Amwaj.media, Al-Monitor, Kirkuk Now, Arab News) i analizach m.in. European Institute for Studies on the Middle East and North Africa (EISMENA), Carnegie Middle East Centre, Washington Institute.

Autor rozpocznie od analizy ustaw penalizujących homoseksualizm i zmianę płci oraz zmieniających Personal status law (wprowadzenie prawa religijnego w zakresie prawa rodzinnego, włącznie z dopuszczeniem małżeństw od 15 roku życia). Następnie opisane zostaną podziały wewnątrz szyickich Ram Koordynacyjnych, uwypuklone przez upadek reżimu Al-Asada w Syrii. Autor udzieli odpowiedzi na pytanie, czy wydarzenia w Syrii i Libanie skłoniły szyicką elitę polityczną do refleksji na temat konieczności ograniczenia wpływów Sił Ludowej Mobilizacji, zastanowi się także, jak cofnięcie wyłączenia handlu iracko-irańskiego z sankcji USA wpłynie na relacje Teheranu z Bagdadem. Wspomniane zostaną też relacje rządu federalnego z Rządem Regionalnym Kurdystanu w kontekście wyników spisu powszechnego. Na koniec Autor spróbuje odpowiedzieć na pytanie o scenariusze po jesiennych wyborach parlamentarnych.

Mgr Bartosz Kurowski (Uniwersytet Łódzki)

Wyzwania oraz cele Strategii Efektywności Energetycznej i Odnawialnych Źródeł Energii Ras al-Chajma 2040 w kontekście lokalnego rozwoju Zjednoczonych Emiratów Arabskich

W ostatniej dekadzie, szczególnie widoczna jest polityka rozwojowa Zjednoczonych Emiratów Arabskich w kontekście mniejszych emiratów. Wśród nich wyróżnić należy Al-Fudżajrę czy Ras al-Chajmę, które coraz prężniej zaczęły rozwijać się pod kątem turystyki i infrastruktury. Jest to spowodowane przede wszystkim odpowiednią polityką pomocową i budowaniem wewnętrznego dialogu przez władze federacyjne. Idealnym przykładem takiego działania jest wdrożona w 2018 roku Strategia Efektywności Energetycznej i Odnawialnych Źródeł Energii Ras al-Chajma 2040 (EE&R Strategy), która skupia się na długoterminowej strategii emiratu Ras al-Chajma dotyczącej przemian w dziedzinie efektywności energetycznej i energii odnawialnej. Celem referatu jest zwrócenie uwagi na znaczenie mniejszych emiratów w procesie zrównoważonego rozwoju Zjednoczonych Emiratów Arabskich jako federacji. Przykładem jest strategia rozwoju emiratu Ras al-Chajma. Wpisuje się ona zarówno w plany i agendy federalne (np. UAE National Agenda Vision 2021, UAE Energy Strategy 2050), jak i w lokalne założenia Ras Al Khaimah Vision 2030. W ramach referatu przedstawione zostaną najważniejsze założenia EE&R Strategy, przebieg realizacji samego projektu w ostatnich pięciu latach, a ostatecznie jego efektywność zarówno na poziomie lokalnym, państwowym, a także międzynarodowym – w kontekście wkładu emiratu Ras al-Chajmy w zobowiązania ZEA dotyczące łagodzenia zmian klimatu w związku z Porozumieniami Paryskimi czy Ramową Konwencją Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu.

Franciszek Kuziemski (LXXV Liceum Ogólnokształcące im. Jana III Sobieskiego w Warszawie)

Pomiędzy liminalnością a polifonią. Bohater-narrator w dyptyku Tahara Ben Jellouna Dziecko piasku i Święta noc

Twórczość i życiorys Tahara Ben Jellouna obfitują w przykłady rozdarcia jakie dotyka migrantów, których uchodźcze losy związane są z osią Maghreb–Francja. Rozdarcie to, przejawiające się niemożliwością dopasowania zarówno do realiów życia we Francji, jak i w kraju pochodzenia, tworzy unikatowe spojrzenie na przekrój społeczny ojczyzny. Obdarzeni tą perspektywą bohaterowie powieści Ben Jellouna charakteryzują się przez to niezwykle złożoną tożsamością, która sięga niejako poza swój kulturowo przyjęty zakres. Każdy z nich reprezentuje przy tym odmienne, lecz równie samodzielne i niekiedy krytyczne poglądy na marokańską rzeczywistość, przedstawiając swoją wersję losów głównej bohaterki. W niniejszym referacie stawiam sobie za główny cel analizę (opartą na przeglądzie literatury krytycznej) dwóch powieści Tahara Ben Jellouna Dziecko piasku (L’Enfant de sable, 1985) oraz Święta noc (La Nuit sacrée, 1987) w ujęciu postkolonialnym oraz przy użyciu kategorii liminalności i polifonii. Szczególną uwagę poświęcę zatem wynikającym z wielopłaszczyznowej narracji relacjom bohaterów z figurą autora oraz ideami czy ideologiami, które ci reprezentują. Ma to pomóc w zobrazowaniu tego, co definiuje Ben Jellouna jako pisarza, którego Maroko – jak sam mówi – „karmi opowieściami”.

Mgr Jacek Małecki (Uniwersytet Łódzki)

Kształtowanie polityki zagranicznej postasadowskiej Syrii

Niespodziewana i błyskawiczna operacja wojskowa, przeprowadzona przez Hayat Tahrir asz-Szam w grudniu 2024 roku, przyczyniła się do obalenia prezydenta Baszszara al-Asada. Przejęcie władzy przez ugrupowanie islamistyczne, które wyewoluowało z syryjskiej filii Al-Kaidy, rodzi pytania o przyszłość Syrii, zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i międzynarodowym. W pierwszym przypadku, niemal pewne wydaje się odejście państwa od relatywnego sekularyzmu. Z kolei w wymiarze międzynarodowym, kluczową kwestią pozostaje kierunek polityki zagranicznej nowej Syrii, który może stanowić zasadnicze odejście od linii wyznaczonej przez partię Al-Bas i klan Al-Asadów.

Celem wystąpienia będzie analiza kształtującej się polityki zagranicznej postasadowskiej Syrii. Badanie będzie miało charakter komparatystyczny – wskazane zostaną obszary, w których nowa władza odchodzi od dotychczasowej polityki zewnętrznej, oraz aspekty zbieżne z determinantami tych postaw. Biorąc pod uwagę umiędzynarodowiony charakter konfliktu syryjskiego, kluczowe będzie wskazanie roli mocarstw zewnętrznych, które miały decydujący wpływ na wewnętrzne strony konfliktu. W tym celu odwołam się do priorytetów i działań wybranych aktorów państwowych konfliktu syryjskiego, którzy wspierali zarówno siły zbrojne, jak i rząd prezydenta Baszszara al-Asada (Rosja, Iran), a także obecną władzę z tymczasowym prezydentem Ahmadem asz-Szarą na czele (Turcja, Katar). Najważniejszym punktem wystąpienia będzie odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu kształtująca się polityka zagraniczna nowej Syrii wynika z jej narodowych interesów, a na ile jest ona determinowana przez uzależnienie od sojuszników oraz faktyczne ograniczenie suwerenności państwowej.

Mgr Krystian Maras (Uniwersytet Łódzki)

Proces nowego „kurdyjskiego otwarcia” w Turcji i jego międzynarodowe implikacje

27 lutego 2025 roku Abdullah Öcalan, założyciel Partii Pracujących Kurdystanu (PKK), wezwał ugrupowanie do zaprzestania walki zbrojnej i samorozwiązania. Öcalan przebywa w tureckim więzieniu od 1999 roku, a kierowana przez niego PKK jest uznawana za organizację terrorystyczną przez Turcję, UE i USA. Wezwanie Öcalana to jeden z kluczowych elementów nowego „kurdyjskiego otwarcia” w Turcji. Wystąpienie ma na celu przybliżenie słuchaczom przebiegu tego procesu oraz jego implikacje dla wewnętrznej polityki tureckiej i sytuacji w regionie.

Dr Adrianna Maśko (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)

Ikoniczne obrazy protestów październikowych w Bagdadzie w 2019 roku w wybranych irackich utworach prozatorskich

Wielomiesięcznym antyrządowym protestom, których fala przetoczyła się przez wiele irackich miast, począwszy od października 2019 roku, towarzyszyło tworzenie pewnych narracji o tych wydarzeniach, zarówno po stronie protestujących, jak i rządzących. Protestujący wykorzystali różne formy przekazu, rozpowszechniane w szybkim tempie w mediach społecznościowych, takie jak grafiki, graffiti i murale, hasła i slogany oraz piosenki i przyśpiewki. Współtworzyli w ten sposób opowieści o wspólnotowości, solidarności, patriotyzmie, poświęceniu i nadziei, w których to opowieściach często powtarzały się pewne ikoniczne przedstawienia – symbole tamtych wydarzeń. Jedną z takich form przekazu stała się również literatura w swojej poetyckiej i prozatorskiej odsłonie. Przedmiotem mojego zainteresowania w proponowanym referacie jest kilka utworów prozą (trzy powieści i zbiór opowiadań) napisanych w latach 2019-2022 przez irackich autorów bądź to uczestniczących w protestach, bądź to je popierających. Wspomnę o tym, jak uzasadniali oni swoją potrzebę literackiego komentarza do tych wydarzeń. Wskażę pokrótce na specyfikę ich tekstów (np. realizm i surrealizm, różne perspektywy narracyjne). Skupię się wreszcie na kilku ikonicznych obrazach protestów październikowych na Placu Tahrir w Bagdadzie (Restauracja Turecka, tuk-tuk, męczennik) opisanych w ich utworach.

Mgr Mariam Menawi (Bursa Uludağ University, Turcja)

The Impact of the War on Gaza (2023–2025) on Global Student Movement: The Turkish Universities’ Movement as a Model

The war on Gaza (2023-2025) has led to significant changes worldwide. One of the most notable developments was the wave of demonstrations at the universities, starting at Columbia University in New York in April 2024 and quickly spreading to campuses across the globe.

This research examines the impact of the war on Gaza on global university public opinion and student movements. It specifically seeks to explore the role of Turkish universities, which initiated a student movement in support of Palestine during the war on Gaza. The Turkish student movement began in April 2024, coinciding with the global wave of student protests that emerged at the same time, particularly those who camped on campuses – similar to the actions of Columbia University students – to demand an end to the destruction in Gaza and a ceasefire. The study will include interviews with officials from the Palestinian Student Union at these Turkish universities where student movements in support of Palestine occurred during the war. The aim is to understand the significance of these events from their perspective and wonder if these movements achieved at least some of their goals.

Dr Marzena Mruk (Uniwersytet Łódzki)

Służba wojskowa kobiet w państwach arabskich Bliskiego Wschodu

Rada Bezpieczeństwa ONZ w październiku 2000 roku przyjęła rezolucję w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, która podkreślała pozycję kobiet w zapobieganiu i rozwiązywaniu konfliktów. Rezolucja podkreślała, że rola kobiet w siłach zbrojnych jest nieprzeceniona, a jednocześnie sprzyja różnorodności płci w sektorze obrony, a dzięki temu wszyscy obywatele są postrzegani jako równi we wszystkich obszarach zobowiązań wobec bezpieczeństwa państwa. Na przestrzeni lat państwa arabskie wprowadzały bądź przywracały obowiązkową służbę wojskową mężczyzn, ale wciąż pozostaje sporo do zrobienia, by włączyć w  siły zbrojne arabskie kobiety. Co prawda, istnieją państwa takie jak Liban czy Jordania (w przypadku Jordanii widoczne jest także zaangażowanie członkiń rodziny królewskiej), które starają się zachęcić kobiety do wstąpienia w szeregi armii, ale nadal większość państw arabskich stara się ograniczać rolę kobiet-żołnierzy do stanowisk administracyjnych i jednostek niebojowych. Potrzebne są dalsze inicjatywy promujące równość płci i różnorodność, które zostałyby wdrożone w instytucjach obronnych. W ten sposób rola i wkład kobiet w tradycyjnie zdominowanych przez mężczyzn dziedzinach wzrastałyby. Kluczowe zatem pozostaje po pierwsze wskazanie przyczyn takiego stanu rzeczy, po drugie porównanie obecności kobiet w siłach zbrojnych poszczególnych państw arabskich i po trzecie określenie perspektyw integracji kobiet w ramach sił zbrojnych.

Lic. Paweł Najgebauer (Uniwersytet Łódzki)

ISIS i Baszszar al-Asad – dynamika wzajemnych relacji i naruszenia praw człowieka

Artykuł przedstawia analizę relacji między reżimem Baszszara al-Asada a organizacją ISIS w Syrii, skupiając się na ich wzajemnych relacjach, jak również aktywności militarno-politycznej i wewnętrznych sojuszach. Praca porusza również temat skali naruszeń praw człowieka dokonywanych przez ISIS na terytorium Syrii. Rząd Al-Asada i ISIS oficjalnie pozostawali w konflikcie, jednak działania Państwa Islamskiego często osłabiały inne grupy opozycyjne, co pośrednio wspierało i wzmacniało pozycję Al-Asada. W referacie omówione zostaną również metody terroru stosowane przez ISIS, w tym masowe egzekucje, niewolnictwo seksualne i represje wobec ludności cywilnej. Analiza obejmie ponadto wpływ działalności Państwa Islamskiego na bezpieczeństwo ludzkie, skupiając się na kontekście wewnętrznym. Celem wystąpienia jest przedstawienie wpływu działań ISIS na dynamikę wojny domowej w Syrii oraz na relacje tej organizacji z rządem i społeczeństwem.

Józef Napierała (Uniwersytet Jagielloński)

Struktura religijno-etniczna Iraku jako czynnik kształtowania instytucji po 2003 roku

Obalenie Saddama Husajna w 2003 roku zapoczątkowało nowy etap w historii Iraku, w którym struktura etniczno-religijna stała się kluczowym czynnikiem kształtującym instytucje polityczne państwa. Przed 2003 rokiem, władza opierała się na sunnickiej mniejszości, pomimo dominacji szyickiej większości i znacznej obecności Kurdów. Po obaleniu dyktatury pojawiły się nowe wyzwania – marginalizowana dotąd większość szyicka zaczęła dominować w instytucjach państwowych, sunnici sprzeciwiali się utracie przywilejów, a kwestia kurdyjskiej autonomii pozostała nierozwiązana. Wprowadzony system muhasasa, dzielący władzę między główne grupy etniczno-religijne, stał się przedmiotem kontrowersji, czego wyrazem były protesty w 2019 roku. W mojej prezentacji przeanalizuję ten proces w kontekście instytucjonalizmu historycznego, wykazując, że obecne ramy polityczne Iraku są wynikiem długofalowego rozwoju, a nie wyłącznie skutkiem wydarzeń po 2003 roku. Zbliżające się wybory w 2025 roku mogą zadecydować o dalszej ewolucji systemu, kształtując przyszłość irackiej państwowości w kontekście trwającej rywalizacji politycznej i społecznej.

Dr Aleksandra Rabczun (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu)

Rolnictwo marokańskie i rozwój obszarów wiejskich na przykładzie Al-Kary

Rozwój obszarów wiejskich stanowi istotną i aktualną kwestię badawczą, szczególnie w kontekście krajów rozwijających się, gdzie sektor rolniczy pełni kluczową rolę w generowaniu dochodu narodowego i zatrudnienia. W niniejszym opracowaniu skupiono się na analizie rozwoju obszarów wiejskich, wykorzystując marokańską miejscowość, jaką jest Al-Kara. Celem badania jest omówienie poziomu rozwoju obszarów wiejskich na przykładzie Maroka. Tłem interpretacyjnym jest wdrażanie w tym kraju „Planu Zielonego Maroka: Równowaga i oddziaływanie 2008-2018”. W ramach badania wykorzystano wybrane metody jakościowe, w tym krytyczną analizę literatury, case study oraz metodę etnograficzną. Okres analizy obejmuje XXI wiek, który przyniósł szereg istotnych zmian na obszarach wiejskich Maroka. „Plan Zielonego Maroka” odegrał kluczową rolę w transformacji sektora rolniczego kraju. Dzięki inwestycjom w infrastrukturę, modernizacji rolnictwa i dywersyfikacji produkcji udało się zwiększyć produkcję rolno-spożywczą, co wpłynęło na wzrost gospodarczy i tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich. Warto jednak zaznaczyć, że nadal istnieją wyzwania rozwojowe, takie jak niska wydajność rolnictwa, słaba jakość gleb, brak systemów irygacyjnych oraz nierówności społeczno-ekonomiczne między obszarami wiejskimi a miejskimi. Mimo tych trudności Maroko pozostaje zobowiązane do osiągnięcia ambitnych celów rozwoju obszarów wiejskich, które stanowią istotny element długofalowej strategii kraju.

Mgr Aleksandra Ryś (Uniwersytet Jagielloński)

Dyplomacja lotnicza jako narzędzie polityki zagranicznej Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Arabii Saudyjskiej

Dyplomację lotniczą (aviation diplomacy) uznaje się za istotny element polityki miękkiej siły, który wspiera budowanie wizerunku narodowego. W ramach działań dyplomatycznych linie lotnicze mogą pełnić rolę narzędzia w kształtowaniu marki narodowej, służyć umacnianiu narodowej tożsamości, a także sprzyjać rozwojowi bilateralnych stosunków dyplomatycznych. Rola lotnictwa cywilnego w polityce zagranicznej państw stanowi atrakcyjny przedmiot badań, zwłaszcza w obliczu sporów, rywalizacji i konfliktów, które również determinują utrzymanie połączeń lotniczych między państwami.

Państwa arabskie Zatoki Perskiej dynamicznie rozwijają swój sektor lotniczy. Jak podaje ranking lotniczy Skytrax, w 2024 roku liderem globalnym był katarski przewoźnik Qatar Airways, a linie lotnicze Emirates ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich zajęły trzecie miejsce, podczas gdy Saudia z Arabii Saudyjskiej uplasowała się na dwudziestej pozycji. Rywalizacja pomiędzy tymi krajami, wynikająca z ich strategii narodowych i geostrategicznego położenia na Bliskim Wschodzie, ma istotne znaczenie nie tylko dla dominującej roli w transporcie i turystyce, ale także w kontekście polityki zagranicznej, którą prowadzą zgodnie z własnymi interesami narodowymi. Celem analizy jest zbadanie roli sektora lotniczego w polityce zagranicznej dwóch rywalizujących ze sobą państw – ZEA i Arabii Saudyjskiej. Problem badawczy dotyczy tego, w jaki sposób linie lotnicze przyczyniają się do budowania międzynarodowej pozycji tych krajów. Hipoteza badawcza zakłada, że arabscy przewoźnicy odgrywają kluczową rolę w umacnianiu stosunków dyplomatycznych, budowaniu wizerunku oraz rozwoju gospodarczego.

Lic. Karol Steczkowski (Uniwersytet Łódzki)

Analiza porównawcza strategii Zjednoczonych Emiratów Arabskich – „Vision 2021”, „We the UAE 2031” oraz „Principles of the 50”

Położone w Zatoce Perskiej (również zwanej Zatoką Arabską), pomiędzy Katarem a Omanem, Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA) bez wątpienia pozostają jednym z najbardziej wpływowych państw regionu WANA (West Asia and North Africa). Ich wielopoziomowa działalność na arenie międzynarodowej oraz liczne projekty krajowe powodują, że Emiraty przyciągają uwagę zagranicznych inwestorów, polityków, ale również specjalistów z różnych branż. Istotne jest tu długofalowe planowanie strategiczne, które emirackie władze podejmowały i podejmują. Najbardziej znanymi przykładami takich wizji są: „Vision 2021”, „We the UAE 2031” oraz „Principles of the 50”.

Celem prezentacji jest analiza porównawcza wskazanych wyżej wizji, które istotnie definiowały politykę wewnętrzną i zagraniczną ZEA. Za bazę źródłową posłużą strony internetowe, broszury informacyjne oraz wypowiedzi polityków.

W trakcie referatu postaram się odpowiedzieć na pytania: Czemu miało służyć opracowanie kolejnych wizji? Jakie elementy zostały w nich szczególnie wyeksponowane? Jakie zmiany społeczne widoczne są dzięki analizie wizji? Jaka przyszłość ZEA wyłania się z tej analizy?

Próby oceny projektów długofalowych nie są często spotykane w badaniach nad stosunkami międzynarodowymi. Niemniej warto pochylić się nad emirackimi strategiami, wskazują one bowiem na pewne istotne przewartościowania w ostatnich piętnastu latach.

Mgr Monika Tetela-Stankowska

Neofaraonizm we współczesnej polityce egipskiej

W kwietniu 2021 otworzono Narodowe Muzeum Cywilizacji Egipskiej, w listopadzie 2023 i październiku 2024 roku powoli oddawano turystom kolejne przestrzenie Wielkiego Muzeum Egipskiego (Grand Egyptian Museum – GEM). Dyrektor generalny muzeum, Ahmed Ghoneim, zapowiedział wielkie otwarcie całego muzeum w lipcu 2025 roku, z udziałem władz Egiptu i kilkudniowe, a nawet kilkutygodniowe świętowanie oraz prezentacje wyjątkowego dziedzictwa Egiptu.

Informacje o kolejnych otwartych muzeach i towarzyszących im wielkich widowiskach nie dotyczą tylko wysiłków Egiptu, aby przyciągnąć turystów oferując im nowe, unowocześnione instytucje kultury. Analiza zwiększonego zainteresowania rządu egipskiego spuścizną faraonów w ciągu ostatnich trzech lat ujawnia celowe promowanie przez państwo nacjonalistycznego dyskursu. Po politycznym zastoju epoki Mubaraka, Egipt od 2013 roku jest w procesie definiowania i kształtowania porewolucyjnej struktury politycznej w kraju. Prezydent As-Sisi spędził swoją pierwszą kadencję na poszukiwaniu modelu, który pasowałby do jego wizji nowego Egiptu i republiki, którą zamierza zbudować. Wypracował narrację zbudowaną na odrębnej tożsamości egipskiej, z odrębną, zakotwiczoną w starożytności narracją kulturową, historyczną i polityczną.

Celem wystąpienia jest przedstawienie wizji współczesnego Egiptu jako kontynuacji starożytnej cywilizacji i kultury faraonów. Omówiona zostanie próba rekonceptualizacji egipskiej tożsamości i przyjęcia dziedzictwa faraonów oraz zaadaptowanie tegoż jako płynnego przejścia między starożytną przeszłością a współczesną polityką Egiptu.

Dr Natalia Zajączkowska (Uniwersytet Warszawski)

Izrael i Palestyna w narracjach hindutwy: Analiza dyskursu medialno-społecznego w latach 2024–2025 w Indiach

Ewolucja polityki zagranicznej Indii wobec Izraela i Palestyny jest nierozerwalnie związana z rosnącym wpływem hinduskiego nacjonalizmu. Ideologia hindutwy, która od początku swojego istnienia wykazywała sympatię dla modelu państwa etnoreligijnego, coraz silniej kształtuje dziś indyjski dyskurs publiczny. Partia Bharatiya Janata (BJP) oraz powiązane z nią organizacje pod egidą Sangh Parivar dążą do kształtowania indyjskiej dyplomacji w oparciu o nacjonalistyczną wizję świata, w której Izrael postrzegany jest jako naturalny sojusznik w walce z domniemanym zagrożeniem „muzułmańskiego terroryzmu” – narracji głęboko zakorzenionej w ideologii hindutwy. W tym kontekście Izrael staje się kluczowym punktem odniesienia w debacie o bezpieczeństwie, suwerenności oraz współpracy międzynarodowej.

Referat ma na celu analizę dominujących narracji polityczno-medialnych dotyczących Izraela i Palestyny w indyjskich mediach prawicowych w latach 2024–2025, w kontekście długofalowego odchodzenia od proniepodległościowej retoryki antykolonialnej na rzecz dyplomacji transakcyjnej. Uwzględni kluczowe tematy, takie jak obrona suwerenności narodowej, współpraca w zakresie tzw. walki z terroryzmem oraz krytyka międzynarodowych instytucji i organizacji podejmujących kwestie związane z polityką Izraela. Autorka referatu skupi się na identyfikacji narracji dominujących w indyjskich mediach prawicowych oraz na zrozumieniu, w jaki sposób wpływają one na postrzeganie Izraela i Palestyny w północnych Indiach. Referat oparty jest na analizie wybranych źródeł anglo- i hindijęzycznych (prasa, telewizja, wywiady), przeprowadzonej w ramach badań terenowych realizowanych w północnych stanach Indii w lutym 2025 roku.